SES YALITIMI
SES
YALITIMI NEDİR?
Ses bir enerjidir. Dalgalar
halinde yayılır ve cisimlerin titreşmesi ile meydana gelir.
Her bir enerjinin alansal
değişimi için yani bir noktadan diğer noktaya iletimi için bir taşıyıcı ortama
ihtiyacı vardır. Bir enerji çeşiti olan ses de iletimini bir ortamda yapabilir.
Atmosfer ses iletiminin en yoğun yapıldığı ortam olmasına karşın ses katı ve
sıvı maddeler ile de iletilebilir ve ses en hızlı yolu katı ortamlarda yapar.
Sesin hızı ortamın yoğunluğu ve sıcaklığı
ile değişir. Normal şartlar altında ses, atmosferde 340 m/sn hızla yol alır. Bu
yolculuk sırasında ses dalgaları git gide büyüyen ve yok olan dalgalar gibi şiddetini
kaybeder. Ses dalgaları suya atılan taşın dalgaları gibi bir engelle karşılaştıklarında
yansınlar. Bu yolculuklar sırasında ses dalgaları enerji kaybederler. Bir
engelle karşılaştıklarında ise engelleyen cismin kapasitesine bağlı olarak bir
miktar enerjiyi bu cisimde bırakırlar. Cisimlerinn titreşmesi ile üretilen
enerji şekli olan sesin bir saniyede yapmış olduğu titreşime frekans, yaratmış
olduğu iki ses dalgası arasındaki süreye ise periyor denir. Frekansın sayısı
sesin yüksekliğini gösterir.
Ses basınç seviyesi,
desibel-decibel (dB) olarak ifade edilir.
Frekans, birim zamandaki
(saniyedeki) titreşim sayısıdır. Frekans yükseldikçe yani, saniyedeki titreşim
sayısı arttıkça ses incelir. İnsan kulağı, frekansı 16 Hz ile 20.000 Hz arası
sesleri algılar. 16 Hz işitilebilen en kalın, 20.000 ise en ince sestir.
Ses yutma katsayısı yutulan ses
enerjisinin yüzeye gelen ses enerjisine oranıdır. Bu değer “0” ile “1” arasında
değiştir. Bir yüzeyin alanıyla o yüzeyin
ses yutma katsayısının çarpılmasıyla elde edilen değere “yüzeyin ses yutumu”
denir. Birimi sabine’dir. Bir yüzeye gelen ses enerjisinin yansımayan kısmı
tanıma göre yutulmuş sayılır. Yüzeyin yutma çarpanı “A” ile simgelenir.
Yumuşak ve gözenekli malzemeler
ve insanlar, çevrelerinde bulunan ve kendilerine çarpan ses dalgalarının önemli
bir kısmının yutulmasına neden olurlar. Sesi, bir malzeme içinden geçerken ya
da bir yüzeye çarptığı zaman ses enerjisinin bir başka bir başka forma girmesi
sesin yutuculuğu olarak tanımlanır. Tüm yapı malzemeleri sesi belli ölçülerde
yutarlar Hacimlerin başarılı akustik kontrolü yüksek derecede ses yutuculuğuna
sahip malzemelerin uygulanmasını gerektirir. Hacim içinde, belli başlı üç
elemanın yutuculuk etkisinden söz edilebilir.
BİNALARDA SES YALITIM TÜRLERİ
yapılardaki ses izolasyonu iki
grup olarak incelenebilir.
1.
Akustik Yalıtım; Kalabalık insanların bulunduğu
mekanlarda ses şiddet seviyesi yüksek olmasa bile sürekli bir uğultu vardır.
Mekanın iç yüzeyinin kaplı olmasından dolayı sesin yankılanması nedeniyle
oluşan bu uğultu akustik önlemlerle gürültü seviyesi düşürülebilir. Bu tür
yalıtımlarda yanmaz akustik levhalar en iyi sonucu veren malzemelerdir.
2.
Ses Geçiş Kaybı; Gürültünün bir mekandan
diğerine geçişini önlemek için yapılan uygulamalara “ses geçiş kaybı yalıtımı”
denir. Sert yüzeyli malzemeler sesi daha az yutarak yansıtır. Mineral camyünü
ve kayayünü / taşyünü gibi hava geçiren ve
esnek malzemelerde ses dalgası bünyeye nüfuz etmekte, boşluk ve cam elyafı
arasında önemli bir kısmı ısıya dönüştürerek yok etmektedir.
